Сатыбалды ишан Ғабдоллаұлының кесенесі

Облыстық маңызы бар киелі орындарға жатқызылған қазақ мемориалдық-мәдени сәулет өнерінің аса көрнекті ескерткіштерінің ішінде, Амангелді ауылының ескі зиратындағы екі күмбезді Ғабдоллаұлы Сатыбалды ишанның кесенесін бөліп көрсетуге болады. Сатыбалды Ғабдоллаұлы өз заманының ағартушы діни ғұламасы болған, көп саяхат жасады. Бала кезінен бастап діни ғылымды түсіне бастады. Әкесі Шомактың батасын алып, Сатыбалды Ташкентке аттанады. Ұзақ сапардан кейін көптеген мұқтаждықтар мен қиыншылықтардан аман өтіп, Ташкент медресесіне оқуға түсті, содан кейін оны ынталы студент ретінде Бұхараға оқуға жіберді. Ол 14 жылын оқуға арнады, содан кейін бас Орталық Азия мұсылман кеңесі мүшелерінің алдында емтихан тапсырып, бірауыздан – құрметті ишан атағына шешім қабылдады. Көп ұзамай Сатыбалды мұсылман ғибадатханасы – Меккеге  алғашқы қажылық жасады. Осы уақытқа дейін ол танымал тұлға болды және ол туралы даңқ Торғай даласындағы туған жерлеріне жетті. Торғай уезінің билеушісі Сүлеймен өзінің хабаршысы арқылы Сатыбалды ишанға шақырту жібереді. Ол шақыруды қуана қабылдады. Туған жерінде ол өз жерлестеріне тек Исламды ғана емес, сонымен қатар көптеген жылдар бойы шет елде кезіп, өмір сүрген көптеген күнделікті даналықтарды үйретті. Сатыбалды ишан жерлестерінің арасында өте құрметті болды, оларды отырықшы өмір салтына шақырды. Оның бастамасының арқасында ауданда бақтар мен бау-бақшалар пайда болды. Ғабдоллаұлы Сатыбалды ишан қайтыс болғаннан кейін қасиетті адам деп санала бастады. - Ескерткіш 1899 жылы Сатыбалды ишанның үлкен ұлымен тұрғызылған. Мұнда жөндеу жұмыстары жүріп жатыр, бірақ өте мардымсыз. Бұл біз мұнда бір нәрсе жасай бастағанда, ауа-райының бұзыла бастауына байланысты. Бірде олар жұмысты бастап жатқанда кесененің айналасында дауыл басталады. Ауылда күн бар, мұнда ештеңе көрінбейді, - деді Сатыбалды ишанның тікелей ұрпағы Әскербек Мурзин. - Ғимаратты ішінен жөндей отырып, мен Алматыдан маманды шақырдым, бірақ ол бірден іске кіріскен жоқ, тек мен бірінші кірпішті салғаннан кейін ғана бастады. Сатыбалды ишанның табиғаттан тыс қабілеттері туралы халық арасында көптеген әңгімелер сақталған. Сонымен, бір аңыз бойынша, қазір кесене тұрған жерде жылан алқабы болған, ол жыландармен толып кеткен. Бірақ, ескі тұрғындардың айтуынша, Сатыбалды ишан дұғалардың көмегімен бұл жерді улы мекендеушілерден тазарта алды. Әулие Ғабдоллаұлы Сатыбалды ишанның қабіріне тағзым етіп, одан 100 жылдан астам уақыт емделуін сұрап, бүкіл ауданнан адамдар келе бастады. Кесенеде Сатыбалды ишанның үлкен ұлы Файзулла және жақын досы Омар қалпе де жерленген.      

Толығырақ

Мавзолей Габдоллаулы Сатыбалды ишана

Среди наиболее выразительных памятников казахского мемориально-культурного зодчества, отнесённого к сакральным местам областного значения, можно выделить двухкупольный мавзолей Габдоллаулы Сатыбалды ишана на старинном кладбище села Амангельды.  Он был одним из просвещённых богословов своего времени, много странствовал. С детства начал постигать религиозную науку. Получив благословение своего отца Шомака, Сатыбалды отправился в Ташкент. После долгого пути, пережив многие лишения и мытарства, он поступил в Ташкентское медресе, а затем его, как прилежного ученика, направили на учёбу в Бухару. Учёбе он посвятил 14 лет, затем выдержав экзамен перед членами головного Центрально-Азиатского мусульманского совета, единогласным решением он удостоился почётного звания – ишан. Скоро Сатыбалды совершил своё первое паломничество в мусульманскую святыню – Мекку. К этому времени он уже стал известной личностью и слава о нём дошла до родных земель в Торгайских степях. Правитель Торгайского уезда Сулеймен, через своего гонца прислал приглашение Сатыбалды ишану. Тот с радостью принял приглашение. На родной земле он учил своих земляков не только Исламу, но и многим житейским премудростям, которые постиг за долгие годы странствий и жизни на чужбине.

Сатыбалды ишан был очень уважаем земляками, призывал их к осёдлому образу жизни. Благодаря его инициативе в районе появились сады и бахчи. После смерти Габдоллаулы Сатыбалды ишана стали считать святым человеком.

– Памятник сооружён в 1899 году старшим сыном Сатыбалды ишана. Ремонтные работы здесь проходят, но очень незначительные. Связано это с тем, что, когда мы начинаем здесь что-то делать, с погодой творится неладное. Однажды только приступили, как вокруг мавзолея разыгралась буря. В селе солнце, а здесь ничего не видно, - рассказал прямой потомок Сатыбалды ишана Аскербек Мурзин. – Ремонтируя здание изнутри, я вызвал специалиста из Алматы, но он не сразу приступил к делу, а только после того, как я положил первый кирпич.

В народе сохранилось много историй о  сверхъестественных способностях Сатыбалды ишана. Так, по одной из легенд, на том месте, где сейчас стоит мавзолей, раньше находилась змеиная долина, которая буквально кишела гадюками. Но, по словам старожилов, Сатыбалды ишан с помощью молитв смог очистить это место от ядовитых обитателей. Поклониться могиле святого Габдоллаулы Сатыбалды ишана, попросить его об исцелении более 100 лет шли и продолжают идти люди со всей округи. В мавзолее похоронены также старший сын Сатыбалды ишана Файзулла и близкий друг Омар Калпе.

Толығырақ

Барақ Қарабалуанұлының кесенесі

Қазақ халқының әйгілі батырларының бірі – Барақ Қарабалуанұлы. Ол Сарыкөл ауданында Крыловка ауылынан 15 шақырым жерде орналасқан. Осы жылдар ішінде кесене бірнеше рет қайта құрылды. Ескі мазар жаңартылып, 1996 жылдың 13 шілдесінде ашылды. Соңғы нұсқаның авторы – Нұрлан Ноғаев. Кесенеде батырдың туған жылы – 1717 көрсетілген тақта орнатылған. Батыр Барақ Қарабалуанұлы Алдияр Жанкелді ауданының Алдияр ауылында дүниеге келген. Оның әкесі Жанұзақ батыр барлық жекпе-жектерде, жекпе шайқастарда жеңіске жетіп, ерекше төзімділік пен дене күші үшін Қарабалуан деп аталды, ол тархан Шақшақ Жәнібек жасағының орталығы мен резервін басқарды. Барақ Батыр Абылайханның көрнекті тұлғасы, әскери қолбасшысы, серігі ретінде де танымал болған. Барақ Қарабалуанұлы 1740-1758 жылдары туған жерін жаулардан қорғап, барлық ірі жорықтар мен шайқастарға қатысты. Барақ Әулие ауруды тамыр соғуымен, көзге көрінбейтін сыртқы түрімен анықтап, шөптермен, дұғалармен және басқа да әдістермен емдей алды. Оның емдеуі мен емдеу әдістерін халықта «әулие» атанған Төле бидің туған жиені, анасы Жасқанадан мұра етіп қалдырған. Барақ әулиенің көріпкел ретіндегі еңбегі – ол қазақтар арасында бірінші болып халыққа мүліктік теңсіздіктің, қазақтардың бар және жоқ адамдарға бөлінуінің жаңа замандары келетінін ескертті. Ол халықты екі қауіп туралы ескертті – байлардың  байларға деген қара қызғанышы және байлардың кедей туыстарына деген тәкаппар, жеккөрінішті көзқарасы. Бірге, бұл екі шектен шығу бүлік тудыруы мүмкін – құбылыс күшті өрттен гөрі қорқынышты, деп иландырды Барақ. Көтеріліс қоғамның барлық байлығын, аштықты, дұшпандықты жоюға қауіп төндіреді. Оның көрегендігі ХХ ғасырдың жиырмасыншы – отызыншы жылдарында, яғни бір жарым ғасырдан кейін расталды. Батыр Барақ Қарабалуанұлы XVIII ғасырдың соңында қайтыс болды. Содан бері оны жерлеу көптеген адамдар үшін жыл сайынғы қажылық, жандарды тазарту және біріктіру орны болып табылады. Мұнда келген көптеген адамдар кесенедегі дұға оларға ауруларды, қиындықтарды жеңуге көмектеседі және сәттілік әкеледі деп сенеді. Кесенеде айтылған адамдардың өтініштері орындалғаны туралы көптеген дәлелдер бар, шамасы, мұнда адам жан үйлесіміне ие болады.          

Толығырақ

«Тақырыпқа кітаптар» 2025 ж. мамыр

Міне, көптен күткен жаз келді, ал бұл демалыс уақыты.

Түркияның бір жағажайында немесе Қара теңіз жағалауында шезлонгтың көлеңкесінде не оқуға болады?

Сіздер үшін біз кез келген демалыс ұмытылмас болатын кітаптарды жинадық!

Орталық қалалық кітапхана «Тақырыпқа кітаптар» жобасын жалғастыруда және сіздердің назарларыңызға демалысыңызды ұмытылмас әсерлермен толықтыратын әдебиеттің «сынамаларын» ұсынады.

Толығырақ

Бейсен би Байжанұлының жерленген жері

Жангелдин ауданында, Шұбалаң ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 4 шақырым жерде, Бейсен би Байжанұлының жерленген. Бейсен би (1832 – 1906 жж.) – Торғайдағы үш жүздің арасында беделді адам болды. Халық пен ру арасында ол шешуші әрекеттермен, көптеген түзетуші, нұсқаулық шаралармен, ұйымдастырушылық қабілеттерімен танымал болды. Халық аңыздары бойынша Бейсен би тағдыр шешті оқиғаларды болжай, дауларды әділ шеше білді.

Барлық жағынан дарынды Бейсен би өте дана, парасатты, батыл болды және осы қасиеттері үшін барлық атақты, құрметті адамдар  оны мойындады. Оның ғибрат аларлық әрекеттері мен өнегелі сөздері ауыздан ауызға  бүгінгі күнге дейін сақталды. Сонымен қатар, Бейсен би тәжірибелі әрі білікті жауынгер болған. 1863 жылы оған хорунжий атағы берілді, ал 1865 жылы Аннин лентасында алтын медаль табысталды. 1870 жылы ол жүзбасы әскери атағын және Владимир лентасында алтын медаль алды.

Толығырақ

2025 жылғы мамыр айының мерейгері Николай Федорович Дерепа

1 мамыр

Николай Федорович Дерепа

туғанына 90 жыл

 (1935 -1998)

  Николай Федорович Дерепа 1935 жылы Амур облысында дүниеге келген. Экскаватор машинисі 1986 жылы солтүстік үйіндіде екінші қабаттың биік үйіндісін бірінші болып төгуді жүзеге асырған, ірілендірілген кешенді экскаватор бригадасын басқарды. Ол белсенді рационализатор болды, өндіріске материалдық ресурстарды көп үнемдеді. Николай Федорович Дерепа Ленин, Еңбек Қызыл Ту ордендерімен марапатталған, КСРО Мемлекеттік сыйлығына ие болған.

Толығырақ

Балалық шақ – оқу аумағы

 22 сәуірде Ұлттық кітап күні қарсаңында № 8 кітапхана-филиалы "балалық шақ – оқу аумағы" оқу фестивалін өткізді. Біздің фестивальдің құрметті қонағы қостанайлық жазушы және ақын Суслова Александра Ильинична болды. № 10 мг 4 сынып оқушылары автордың өлеңдерін оқыды, бұл біздің қонағымызды қуантады. Өз кезегінде Александра Ильинична өзі өлеңдерін оқыды, балалардың шексіз сұрақтарына қуана жауап берді, өзінің шығармашылығы, отбасы және жұмысы туралы айтты. Іс-шара түрлі-түсті презентациямен толықтырылды, Александра Суслованың шағын фильмдер ретінде түсірілген өлеңдерінің бейнежазбалары, сондай-ақ автордың кітаптар көрмесі. 123 адам қатысты.

Толығырақ