Албарбөгет бөгеті

Қостанай облысының киелі жерлерінің бірі – өз халқының мұқтаждықтарына қамқорлық жасаған Торғайдың алғашқы кәсіби гидротехнигі-Айса Нұрмановтың басшылығымен Қабырға өзенінің алқабында салынған Албарбөгет бөгеті. Халық оны осы жоба авторының атымен «Айса бөгеті» деп атайды.

Бөгеттің құрылысы қолмен жүргізілді. Құрылыс 1924 жылы басталып, 1926 жылы аяқталды. Жалғыз техникасыз салынған қабырға өзені бөгеттерінің жалпы ұзындығы 17 км.Албарбөгет бөгетін салу үшін жергілікті жерден 400 км қашықтықта изаманкарағай түйелерімен жеткізілген бөренелер пайдаланылды. Судың екпіні топырақты бұзбауы үшін, оған шыбықтардан төсеніштері тоқылған, дамбаның жел жағына қоршалып топырақ салынған қаптар қойылған.

Екі жыл қатарынан екі болыстың тұрғындары көктемнен бастап алғашқы аязға дейін осында жұмыс істеді,  құм тасыды. 1926 жылдың көктемінде Албарбөгет бөгеті алғашқы су тасқынына төтеп беріп, жергілікті тұрғындарға пайда әкеле бастады.

Алғашқы елді мекендер пайда болды: Аманқарағай, Сор, Көкалат, Қарақоға, Қызылоба, Қарабидайық, Тобылғы, колхоз Албарбөгет және Коминтерн. Тұрғындар жайылымдармен де, шабындықтармен де қамтамасыз етілді, жемістер мен көкөністерді өсіруге мүмкіндік туды. Албарбөгет өңірде басқа да бөгеттерді тұрғызуға үлгі болды. бұл бөгеттің құрылысына қатысқан адамдардың есімдері, олардың еңбектегі ерлігі Торғай өлкесінің тарихында  және тұрғындардың есінде қалады.

2007 жылы Албарбөгет бөгетін күрделі қайта құру жүргізілді. Албарбөгет бөгеті шамамен 55-60 млн текше метр суды ұстап тұра алады, сөйтіп осы уақытқа дейін жергілікті тұрғындарды сумен қамтамасыз етіп келеді.