Шоқай Балқанұлының Қабірі

Алтынсарин ауданында Қарағайлы ауылында (қазіргі Шоқай атындағы ауыл) Шоқай Балқанұлының зираты орналасқан. Шоқай Балқанұлы (шамамен 1775-1858 жж.) – үш жүздің биі және белгілі шешен, Жәңгір ханның кеңесшісі. Оның арғы атасы Алдияр батыр болатын, одан кіші жүзден шыққан, ұрпақтары әлі күнге дейін Қостанай, Қорған және басқа да облыстарда тұратын Таздың (Байұлының) алғашқы көп тұқымы шыққан.

XIX ғасырда Шоқай би қазақ даласында танымал тұлға болған. Ол өзінің даналығымен, адалдығымен, әділдігімен, қорықпайтын мінезімен және теңдесі жоқ шешендігімен жалпыхалықтық сүйіспеншілік пен құрметке ие болды. Олар бұл туралы: батыр, шешен, би деп айтады және жазады. Батыр – батыр  жауынгер, Отан қорғаушы. Шешен-поэтикалық сөзі бар шешен. Би – ол  ең күрделі руаралық қақтығыстарды шешкен көсем, қазы болды. Шоқай Балқанұлы Әулие – деп аталды. Оның баталары, болжамдары орындалды. Олар оған мыңдаған шақырым жерде келіп, жаңа туған нәрестеге батасын беруді, оған есім беруді, болашақты болжауды, әділетсіздіктен қорғауды сұрады. Шоқай Балқанұлы туған кезде соңғы қазақ ханы Кенесары Қасымұлының есімін берді. Көптеген даулы мәселелерде ол әділ шешімдер таба білді.

Оның шығармалары «Ел аузынан» (халықтың аузынан), «Сөз тапқанға қолқа жоқ» (тапқырлықпен дауласпайды), «Ақ бата» (бата) кітаптарында басылған. Шоқай Балқанұлының көптеген сөздері жазушы Қойшығарасалғариннің «Көмбе» роман-эссесінде келтірілген. Қартайған шағында қайтыс болды.

1995 жылы Шоқай Балқанұлының туғанына 220 жыл толуына орай Қостанай облысының тұрғындары мен қонақтарының қажылық орны болып табылатын Шоқай әулие кесенесі қайта жаңартылды.