Лингвист-ғалым, әдебиеттанушы, түркітанушы, аудармашы Ахмет Байтұрсынұлының туған жері

Қостанай облысының киелі орындарының бірі – ХХ ғасырдағы Қазақстанның қоғамдық саяси қайраткері, «Алаш» ұлттық партиясының көшбасшысы, ағартушы, лингвист, әдебиеттанушы, түркітанушы, аудармашы Ахмет Байтұрсынұлының туған жері. Бұл Торғай уезінің Ақкөл ауылының жанындағы Сарытүбек ауылы (Қазіргі Жангелдин ауданының аумағы). Байтұрсынұлы дүниеге келген үй 50-ші жылдардың соңында қираған. Оның осында тұрғанын көптеген жылдар бойы көрсеткіш тақтайша ғана еске салып тұратын. 2010 жылы жергілікті тұрғындар тарих ескерткішін мүлдем жоғалтпау үшін қыстауды қалпына келтірді. Құрылыс кезінде саман үйдің бастапқы түрі сақталды. Жұмыс XIX ғасырдың технологиялары бойынша жүргізілді.

Ахмет Байтұрсынұлы тамаша әдебиетші, педагог, лингвист болған.Ол қазақ жазуын араб графикасы негізінде реформалап, оны шетелде тұратын миллиондаған қазақтарға пайдалануға мүмкіндік берді.

Ахмет Байтұрсынұлы қазақ әдебиеті мен жазуының дамуына зор үлес қосты. Атап айтқанда, оның «Қырық ертегі» және «Маса» жинақтарына енген ең танымал ертегілері. Ол қазақ ауызша халық шығармашылығының үлгілерін жинау және басып шығару бойынша үлкен жұмыс жүргізді. Ахмет Байтұрсынұлы қазақ балаларына ана тілін үйрету үшін бірқатар оқулықтар жазды. Олардың ішінде: «Оқу құралы», «Тіл бойынша оқу құралы», «Әліппе», «Жаңа әліппе» және «Баяншы» әдістемелік құралы.

1905 жылы Ахмет Байтұрсынұлы саяси қызметке белсене араласады. 1907 жылы ол алғаш рет патша әкімшілігін сынағаны үшін түрмеге жабылды, ал 1909 жылы Семей түрмесінде сотсыз 8 айға екінші рет қамалды. 1917 жылы Орынбордағы екі жалпы Қырғыз съезінде «Алаш» Қазақ партиясын құруға қатысып, Алаш-Орда үкіметінің ұйымдастырушылары мен басшыларының бірі болды.

Ахмет Байтұрсынұлы өз заманының ең білімді адамдарының қатарына кірді және «Алаш орда» саяси қозғалысының көшбасшысы ретінде үлкен беделге ие болды. Біраз уақыттан кейін ол «Алаш» партиясының басқа жетекшілері сияқты қуғын-сүргінге ұшырайды. 1937 жылы Ахмет Байтұрсынұлы атылды.

Leave a Reply

Яндекс.Метрика