Байсары батыр Самыратұлының кесенесі

Қамысты ауданында Ұрқаш ауылының маңында Байсары батыр Самыратұлының, оның ұлы Есқожа Байсарыұлының, немересі Балғабай Есқожаұлының жерленген жері бар.

ХІХ ғасырда патша үкіметі қазақ жерін жаулап ала бастаған кезде, Кеңесары Қасымов өз Отанының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін көтеріліс басқарды. 1830 – 1840 жылдардағы бұл көтеріліске Байсары батыр да қатысты. Жақсы қаруланған патша армиясына қарсы көтерілісшілерде тек найзалар, қылыштар, садақтар мен жебелер болды, нәтижесінде олар шегінуге мәжбүр болды. Қудалаудан кетіп, Байсары өзінің Жағалбайлы руын Қостанай облысы, Орқаш Қамысты ауданының қазіргі Жайылма жеріне көшірді. Алайда, қоныс аударғаннан кейін де жаулар батырдың отбасына тыныштық бермеді. Келіспеушіліктер мен қудалау пайда бола бастады, Жағалбайлы батырлары өз халқын қорғауға шықты.

Осы мақсатта белгілі Аққошқар Мырзабектің ұлы Ормантайшы руынан шыққан Қарабаба Жітіқара Тауында Тобыл өзенінің жанында қарауыл мұнарасын тұрғызды, онда бір мезгілде 100 күзетші жауынгер тұра алатын. Бұл мұнараның ерекшелігі одан 40 – 50 шақырым болатын төңіректі көруге болатын еді. Бұл мұнарада қарауыл жауынгерлерді Байсары батыр басқарды. Күндіз-түні қарауылдап жүрген жауынгерлерге сол жерде ағып жатқан бұлақтың суы ішуге жетпеді, сондықтан Байсары осы күнге дейінгі бар бөгетті салды. Ұрпақтар ұлы отандасын есте сақтайды және оны мақтан тұтады.